İnsan Vücudu Radyasyon Yayar mı?
Dünya’daki tüm yaşam radyoaktivitenin varlığında evrimleşmişti. İnsan vücudu bu yüzden potasyum gibi radyoaktif elementler içerebiliyor. Canlı veya ölü her nesne radyoaktif dalgalar yayabilir. Canlı maddeler potasyum içerebilir ve her on bin potasyum atomundan biri radyoaktiftir. Her saniye vücudumuzda bu atomlardan birkaçı parçalanıyor ve her biri çok yüksek enerjili bir radyasyon fotonu yayabiliyor.
İnsan bedeni radyoaktiftir ancak en çok termal radyasyon yayıyoruz. İnsanlar çoğunlukla görünür ışıktan daha da düşük frekansa sahip elektromanyetik ve radyasyon olan kızılötesi radyasyon yayıyor. Bu etki insanlara özgü değildir. Isısı mutlak sıfır derece olmayan tüm nesneler termal radyasyon yayabilirler. Radyasyonumuz görünür olacak kadar sıcak değiliz ancak bir ısı kamerasında görünecek miktarda kızılötesi radyasyon yayarız.
Vücudumuzda eser miktarda da olsa radyoaktif mineraller olduğundan diğer radyasyon türlerini de yayıyoruz. Evet Vücudumuz doğal olarak radyoaktiftir. Çünkü çevrede doğal olarak bulunan radyoaktif maddeleri yiyor, içiyor ve soluyoruz. Bunlar vücudumuzdaki dokular, organlar ve kemikler tarafından emilir, yutma ve soluma yoluyla sürekli olarak yenileniyor. Örneğin, fıstık ve muz bizden daha yüksek miktarda radyoaktif element içeriyor. Ancak miktarları hala sağlık üzerinde etkisi olmayacak kadar küçük.
İnsanın yaydığı radyasyonu açıklarken en basit tanımlama muzun dozudur. Muz yüksek potasyum oranına sahip ve yararlı bir radyasyon ölçüsü sağlar. 8 saat boyunca birisinin yanında uyumak size yaklaşık 1,49 muz değerinde radyasyon verir. Yalnız mı yatmalıyım diye merak edebilirsiniz.
Vücudumuzda bulunan radyonüklidlerden (elementlerin radyoaktif formu) her yıl yaklaşık 0,31 mSv’lik radyasyona maruz kalıyoruz. Bu doz, 69 kg ağırlığındaki birinin her yıl tüm doğal arka plan radyasyon kaynaklarından (tıbbi cihazlar hariç) aldığı 3,1 mSv dozun yaklaşık onda biridir (veya yüzde 10’u). Kadınlar ve çocuklar daha küçük boyutlu olduklarından radyasyon dozları görece daha az.
İnsanlar için 999 ila 2.000 milisievert (mSv) radyasyon tehlike yaratıyor ve ancak 3.499 mSv ve üstü ölüm riskini yükseltiyor.
Herkesin vücudunda doğal olarak oluşan radyonüklidler var. Bunlardan en başlıcası gama radyasyonu üreten potasyum -40 adlı radyoaktif potasyum izotopudur. Üretilen gama radyasyonu vücudumuzdan dışarı yayılıyor.
Potasyum-40 (40K veya 40K) iki nedenden dolayı insan vücudundan gelen birincil radyasyon kaynağı: Öncelikle vücuttaki 40K konsantrasyonu oldukça yüksek. Potasyum yediğimiz birçok gıdada mevcut ve insan vücudunun düzgün çalışması için kritik öneme sahip bir element. Vücudun hemen hemen tüm dokularında bulunuyor. 70 kg’lık bir insandaki 40K radyoaktif izotop miktarı 5.000 Bq’dur (veya 5 mSv). Yani her saniye 5.000 atomumuz radyoaktif bozunmaya uğrayarak radyasyon yayıyor.
İkinci olarak 40K’daki bozunmaların yaklaşık yüzde 10’unda gama ışını üretilir ve bu gama ışınlarının çoğu vücuttan etrafa yayılıyor. Bu da insan vücudundan saniyede 500 gama ışını üretildiğini gösterir. Bunlar her yöne hareket eder ve vücudumuz bazılarını zayıflatır. İnsan vücudundan çıkan bu radyoaktif gama ışınları, çevredeki tüm doğal kaynaklardan gelen normal arka plan radyasyonuna kıyasla (yılda 1,5 ila 3,5 mSv) çok küçüktür.
İnsan vücudunda radyasyon yayan başka birçok radyonüklid var ancak bunlar ya 40K’dan daha düşük düzeydeler ya da oluşturdukları gama ışınları vücuttan çıkamıyor (örneğin, 14C ve 87Rb). Radon ve onun bozunma ürünleri, vücutta çok düşük düzeylerde bulunduğundan insandaki önemli bir radyasyon kaynağı değil.
İnsan vücudunun bir radyasyon kaynağı daha var ve çok küçük bir mekanizmadır: Çevredeki radyonüklidler tarafından yayılan gama ışınlarının bir kısmı fotoelektrik etki denilen yolla vücudumuzdaki atomlarla etkileşime giriyor. Sonuç olarak bu atomlarımızdan dışarıya X ışınları yayılıyor.
Diğer gelişmelerden anında haberdar olmak için bizi Twitter hesabınızdan takip edebilirsiniz.
Resimler; Pixabay.com, Pexels.com aracılığı ile eklenmiş olup bazı görseller Twitter.com kullanıcısından izin alınarak eklenmiştir.
